प्रदेशहब संवादाता
काठमाण्डौँ । के तपाईलाई थाहा छ राम्रो स्वास्थ्यका लागि दिनमा कतिवटा अण्डा खानुपर्छ र त्यसलाई पकाउने सही तरिका के हो ? चीनमा करिब १० लाख मानिसमा गरिएको एक अध्ययनले दिनमा एउटा अण्डा खाँदा मुटुसम्बन्धी रोगको जोखिम कम हुने देखाएको छ । स्वास्थ्यका लागि विज्ञहरुले अण्डा खान सल्लाह दिन्छन् । तर धेरै अण्डा खानु हानिकारक हुने उनीहरुको भनाइ छ ।
कति अण्डा खाने
धेरैजसो डाक्टरले अण्डा पोषक तत्वले भरिपूर्ण हुने भएकाले आहारमा अण्डा समावेश गर्न सुझाव दिन्छन्। भिटामिन ए डी बी१२ बाहेक यसमा लुटेन र जीएजेनथिन जस्ता पोषक तत्वहरू हुन्छन्। यी तत्व आँखाका लागि निकै लाभदायक हुन्छन् ।
बेलायतका आहारविद् डा फ्रान्की फिलिप्स भन्छन्, ‘दिनमा एक वा दुईवटा अण्डा खान सकिन्छ।’ धेरै अण्डा खाँदा डराउनुपर्ने कुरा नरहेको उनीहरु बताउँछन् । तर यो कुरा ध्यानमा राख्नुपर्छ कि यदि कुनै पनि खाना धेरै खाइयो भने हामीले खान नसक्ने अन्य खानेकुराको पौष्टिक तत्व प्राप्त हुँदैन।
त्यसैले आहारविद्हरू प्रायः सन्तुलित आहार खान आग्रह गर्छन्। ‘अण्डा प्रोटिनको राम्रो स्रोत हो, तर हामीले यो कुरा पनि ध्यानमा राख्नुपर्छ कि हामीले खानामा धेरै प्रोटिन लिन्छौं। आवश्यकताभन्दा दुई वा तीन गुणा बढी प्रोटिनले मृगौलामा नराम्रो असर गर्छ।’ २००७ मा ब्रिटिश हार्ट फाउन्डेशनले अण्डामा कोलेस्ट्रोलको प्रमाण फेला पर्दा हप्तामा तीनवटा अण्डा मात्र खान सिफारिस गरिएको थियो।
कोलेस्ट्रोल
नेशनल हेल्थ सर्भिसको सल्लाह अनुसार, ‘अण्डामा केही कोलेस्ट्रोल पाइने भएता पनि हाम्रो रगतमा रहेको संतृप्त बोसोको कोलेस्ट्रोल भन्दा यो मात्रा कम हुन्छ।’ अर्को शब्दमा अण्डामा कोलेस्ट्रोल ठूलो समस्या होइन। बरु संतृप्त फ्याटबाट बनेको कोलेस्ट्रोल ठूलो समस्या हो। हार्ट युकेका अनुसार एउटा अण्डामा करिब ४।६ ग्राम अर्थात् एक चम्चा बोसो हुन्छ । तर यसको एक चौथाइ मात्रै संतृप्त हुन्छ। अण्डाको कारणले हाम्रो शरीरको कोलेस्ट्रोल स्तरमा खासै प्रभाव पर्दैन । यदि त्यो अण्डामा बटर वा क्रिम मिसाइयो भने कुरा अर्को हुन्छ।
साल्मोनेला ब्याक्टेरिया
बेलायतका पूर्व स्वास्थ्य मन्त्री एडविना कुरीले सन् १९८८ को डिसेम्बरमा बेलायतमा उत्पादन हुने अधिकांश अण्डामा साल्मोनेला ब्याक्टेरिया रहेको बताइन् ।यो ब्याक्टेरिया स्वास्थ्यका लागि खतरनाक मानिन्छ । त्यसैले उनको भनाइले बेलायतमा हलचल मच्चाएको छ । त्यसपछि एडविनाले आफ्नो पदबाट राजीनामा दिनुपरेको थियो ।
त्यसबेला अण्डामा साल्मोनेलाको समस्या पक्कै थियो । १९९० सम्म, अण्डा उत्पादकहरूले खोप कार्यक्रम सुरु गरेका थिए। तीस वर्ष पछि ब्रिटिश अण्डाहरू संसारमा सबैभन्दा सुरक्षित छन् – कम्तिमा साल्मोनेलाका लागि आवश्यक छ। अहिले बजारमा पाइने अधिकांश अण्डामा सिंहको निशान रहेको हुन्छ, जसले अण्डा दिने कुखुरालाई साल्मोनेलाबाट बच्न इन्जेक्सन दिइएको हो भन्ने संकेत गर्छ ।
गत वर्ष मात्रै लायन मार्कको अण्डा गर्भवती महिला र बालबालिकाका लागि सुरक्षित घोषणा गरिएको थियो । अहिले अण्डामा खतरनाक ब्याक्टेरियाको जोखिम निकै कम भएको विज्ञहरु बताउँछन् । ‘त्यसैले डराउनु पर्ने केही छैन।’
अण्डा कसरी पकाउने ?
जहाँसम्म अण्डा पकाउने कुरा छ, यसलाई एकदमै सरल तरिकाले बनाउनुपर्छ वा उमालेर खानुपर्छ । धेरैजसो आहारविद्हरूले अण्डालाई फ्राइ नगर्न सल्लाह दिन्छन्, किनकि यसले यसमा फ्याट र कोलेस्ट्रोलको मात्रा बढाउँछ। काँचो र हल्का पकाएको अण्डा, जस्तै मेयोनेज र आइसक्रिममा थपिएको, एकदम सही छ। किनकी बेलायतमा उनीहरुमा सिंहको निशान छ र ती अण्डा कुखुराको मात्रै हो भन्ने पनि पक्का मानिन्छ । अझै खानामा विषाक्तको डर भएमा पूर्ण रूपमा पकाएको अण्डा खान सकिन्छ।
अण्डा कसरी भण्डारण गर्ने ?
फुटेको अण्डा कहिल्यै किन्नु हुँदैन किनभने यस्तो अवस्थामा माटो वा ब्याक्टेरिया हुने खतरा हुन्छ । बीबीसी गुड फुडले अण्डालाई फ्रिजमा छोपेर राख्नु पर्ने सल्लाह दिन्छ। अण्डाको सेतो भागलाई बक्समा राखेर फ्रिजमा तीन हप्तासम्म राख्न सकिन्छ भने पहेँलो भागलाई तीन दिनसम्म राख्न सकिन्छ।
दुवैलाई क्लिङ फिलिमले ढाक्नु पर्छ। दुवै जम्मा गरी दुई महिनासम्म राख्न सकिन्छ। अण्डा ताजा छ कि छैन भनेर जाँच्ने उपाय पनि धेरैलाई थाहा हुन्छ । एक कचौरा चिसो पानीमा अण्डा राख्दा डुब्यो भने यो ताजा हुन्छ। यदि त्यो डुब्दैन भने यो कम ताजा छ।
कुखुराले अण्डा दिने दिनदेखि २८ दिनसम्म तिनीहरू राम्रो रहन्छन्। यसका साथै अण्डा बनाइने ठाउँको सरसफाई पनि गर्नुपर्छ ।
अण्डाबाट एलर्जी
धेरैलाई अण्डाबाट पनि एलर्जी हुन्छ । यो गुनासो पाँच वर्ष मुनिका बालबालिकामा बढी देखिन्छ ।
अण्डा एलर्जीका केही लक्षणहरूः
मुखको वरिपरि रातो र सुन्निने
पेट दुख्ने
वान्ता
पखाला
एलर्जीे भएमा विरलै अवस्थामा घातक साबित हुन सक्छ। तर एलर्जीको अवस्थामा सधैं चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ।
डा। फिलिप्स भन्छन्, ‘जसलाई यस्तो एलर्जी छैन। उनीहरूले जुनसुकै रूपमा अण्डा खान सक्छन्, तर अण्डा कसरी तयार भइरहेको छ भन्ने कुरामा ध्यान दिनु आवश्यक छ।’
